Welke niveaus van (patiënten)participatie zijn er?

Welke niveaus van (patiënten)participatie zijn er?

Er zijn verschillenden niveaus van participatie. Bij het ene niveau heeft de patiënt meer invloed dan bij het andere niveau. Het niveau moet gekozen worden bij de opdracht en de fase van de opdracht. Het niveau wordt o.a. bepaald door het doel van de participatie en de mogelijke belasting van patiënt. Een ‘hoger’ niveau is niet altijd beter en meer betekenisvol. Het niveau wordt bij de niveaus ‘hoger’ dan consultatie bij voorkeur gekozen samen met de participant. Hieronder volgende de niveaus van de participatielader.

• Informatie: de zorgvrager wordt geïnformeerd - voorbeeld via een folder, app of website over welke behandelingen er mogelijk zijn of over wat de aandoening inhoudt.
• Consultatie: zorgvragers denken en weten mee. Er wordt eenmalig informatie bij hen opgevraagd – voorbeeld met een vragenlijst wordt nagegaan hoe de zorgvrager zijn of haar polibezoek heeft ervaren.
• Advisering: zorgvragers adviseren (on)gevraagd. Beroepskrachten hoeven dit advies niet op te volgen en beslissen uiteindelijk zelf – voorbeeld een klankbordgroep van een bepaalde zorgafdeling.
• Partnerschap: patiëntvertegenwoordigers doen mee en beslissen mee. – voorbeeld een verbetertraject in co-creatie. Zorgvragers denken dan mee over wat knelpunten en oplossingen zijn.
• Regie: de zorgvrager beslist, de beroepskracht denkt mee. - voorbeeld patiëntenorganisatie heeft regie over wat er in de folder staat die in de wachtkamer ligt.

Waar deze niveaus eerst in de vorm van een ladder gepresenteerd worden, zien we nu steeds vaker alternatieven zoals onderstaande cirkel.

Deze niveaus van de participatieladder zijn weer onder te verdelen in niveaus binnen de organisatie:

• Operationeel individueel niveau: participatie door feedback te geven over ontvangen zorg of door het delen van eigen ervaringen van de burgers met betrekking tot zorg. (participatieladderniveaus informeren, consulteren kunnen hieronder vallen). – voorbeeld, samen beslissen of vragenlijst over ontvangen zorg invullen.
• Tactisch procesniveau: participatie door betrokkenheid van burgers bij het reilen en zeilen van een bepaald zorgproces. (participatieladderniveaus informeren, consulteren, adviseren, partnerschap, regie kunnen hieronder vallen). – voorbeeld, (ex) patiënten denken in een projectgroep mee over een nieuwe inrichting van een zorgpad.
• Strategisch organisatieniveau: participatie door betrokkenheid van de burger bij het strategisch beleid. Bij beleid, projecten en ontwikkelingen die organisatie breed moeten worden opgepakt. (participatieladderniveaus informeren, consulteren, adviseren, partnerschap, regie kunnen hieronder vallen). – voorbeeld de Clientenraad denkt mee en adviseert over de fusie.

Bij de verschillende niveaus horen verschillende methodieken en zijn verschillende vaardigheden nodig voor participanten. Daarover kun je anderen artikelen lezen.